Cơm Lam - món ăn đặc trưng của người Mường


(Sẻ Xanh) - Là huyện vùng thấp của tỉnh Hoà Bình, Kim Bôi chủ yếu có người dân tộc Mường sinh sống. Nơi đây có những nét văn hóa rất đặc biệt và đã sớm trở thành tâm điểm chú ý du khách đến tham quan du lịch.

Đến với vùng đất Mường Động không chỉ nghỉ dưỡng, tham quan, du khách còn được thưởng thức hương vị của cơm Lam - món ăn truyền thống dân dã, mang tính đặc trưng của ẩm thực nơi này.


Theo các cụ già trong Mường, trước kia người dân Mường Động còn đói khổ thường phải đi rừng, đi nương từ tờ mờ sáng đào củ sắn, củ mài về ăn, thậm chí phải ngủ lại trong rừng.

Do đó người dân đã sáng tạo ra việc dùng ống tre, ống nứa rồi cho gạo vào trong đem nướng trên lửa cho đến khi gạo trong ống chín thành cơm. Khi ăn, cơm có vị ngọt, bùi có hương thơm đặc trưng của tre, nứa non và gọi đó là cơm Lam.

Nguyên liệu làm cơm Lam gồm có gạo nếp (loại nếp cái hoa vàng hay nếp nương), ống tre, nứa cắt ngắn thành từng đốt có mấu, dài khoảng 20-30 cm.

Loại ống tre phải là cây tươi, không được già hoặc non quá, vì khi nướng trên lửa ống cơm sẽ bị héo, khô và bị cháy.

Đặc biệt, loại cây bánh tẻ sẽ có nước ở trong từng đốt ống, người ta sử dụng luôn thứ nước đó để nướng cơm thì cơm mới có vị thơm, ngọt riêng biệt.

Gạo được ngâm khoảng 8-12 tiếng để cho hạt gạo mềm, dễ chín, cho vào trong ống rồi nén thật chặt, lấy lõi ngô, lá chuối hoặc mẩu mía nút kín đầu còn lại và đem xếp lên một chiếc kiềng.

Khi nướng phải nướng bằng than củi và xoay đều những ống cơm, nếu thấy mùi thơm từ ống Lam bay ra lúc đó là cơm đã chín đều. Sau đó, chẻ bỏ lớp vỏ cứng bên ngoài rồi bóc từng miếng vỏ sao cho vẫn giữ được lớp màng bọc xung quanh, như vậy cơm Lam mới thực sự ngon.

Cơm có thể ăn với thịt gà, thịt lợn rang băm nhỏ, măng chua… nhưng ngon nhất vẫn là chấm với muối vừng.

Trong tập quán của người Mường Hoà Bình nói chung và người dân Mường Động nói riêng, thường thì người đàn ông là người đảm nhận việc chế biến các món ăn trong gia đình. Nhưng với món cơm Lam ở Mường Động thì cả phụ nữ, đàn ông và trẻ em đều biết làm.

Ngày nay, cuộc sống của người dân Mường Động đã có nhiều thay đổi, nhưng họ không làm mai một đi món ăn dân dã từ ngàn xưa mà thay vào đó, cơm Lam đã trở thành món ăn thường xuyên của mỗi gia đình.

Đồng thời, nó còn mang lại lợi ích về kinh tế cho hàng trăm hộ gia đình trên tuyến điểm tham quan, du lịch và các khu nghỉ dưỡng phong phú của huyện Kim Bôi (Hòa Bình) như: Khu du lịch Suối khoáng, Cửu Thác, Thác Mặt Trời, khu Resort…

Bà Bùi Thị Diển là một trong những hộ gia đình sản xuất cơm Lam có tiếng ở xóm Mớ Đá, xã Hạ Bì, nơi có khu du lịch nước khoáng huyện Kim Bôi tâm sự: Từ khi khu nghỉ dưỡng Suối khoáng đi vào hoạt động đến nay, lượng du khách đến tham quan nghỉ dưỡng ngày càng đông.

Gia đình bà cũng có một cơ sở kinh doanh ăn uống nhỏ ở gần khu du lịch nên mỗi khi du khách đến đặt cơm, bà thường làm cơm Lam - món ăn đặc trưng của ẩm thực Mường Động để mời khách thưởng thức.

Khách ăn thấy ngon và muốn mua. Dần dần nhu cầu thưởng thức món cơm Lam Mường Động ngày càng nhiều nên gia đình mở rộng sản xuất. Trung bình mỗi ngày, gia đình bán cho du khách trên 200 ống cơm Lam, mỗi ống là 5.000 đồng.

Ngoài ra, gia đình còn nhận được đơn đặt hàng từ các cơ sở kinh doanh ăn uống quanh khu vực, trong huyện, thành phố Hòa Bình và Hà Nội nên thu nhập từ sản xuất cơm Lam cũng đem lại thu nhập cho gia đình khoảng 100 triệu đồng/năm.

Giờ đây, cơm Lam không chỉ làm phong phú nền ẩm thực của người Mường Động mà nó còn góp phần quảng bá văn hóa Mường Hòa Bình nói chung huyện Kim Bôi nói riêng tới du khách khi đến tham quan du lịch./.

Vũ Hà


Xem tiếp


Bánh rế - từ món ăn dân dã đến đặc sản


(Sẻ Xanh) - Phan Thiết - Bình Thuận là vùng đất có nhiều đặc sản nổi tiếng như nước mắm, mực một nắng, cốm, bánh rế… Trong đó, bánh rế là một sản phẩm khá đặc biệt.



Không chỉ đặc biệt ở cái tên gọi mà còn từ công thức chế biến rất riêng để mang lại hương vị không lẫn vào đâu được.

Nghề làm bánh rế xuất hiện tại Phan Thiết từ hàng chục năm trước, tập trung tại các phường nội thành. Đây là nghề được lưu truyền cách sản xuất theo truyền thống gia đình nên mỗi nơi lại cho những chiếc bánh có mùi vị rất riêng.

Vì là thứ bánh chủ yếu được sản xuất để phục vụ khách du lịch nên trong các dịp lễ tết, các lò bánh tại các phường Lạc Đạo, Đức Thắng, Đức Nghĩa, Phú Tài thường đỏ lửa cả ngày để sản xuất đủ số lượng cung ứng.

Bánh rế được sản xuất ở nhiều địa phương nhưng có lẽ không nơi đâu làm ra những chiếc bánh thơm ngon như tại Phan Thiết. Để tìm hiểu cách sản xuất những chiếc bánh rế độc đáo này, chúng tôi tìm đến lò bánh Hoàng Lam của hộ bà Hồ Thị Bích Hoàng, khu phố 6, Đức Nghĩa.

Lò bánh Hoàng Lam có hết thảy 6 người thợ đều là nữ, đảm nhận 6 công đoạn khác nhau của quy trình chế biến bánh rế.

Để có những sản phẩm thơm ngon, việc đầu tiên là phải chọn nguyên liệu là những củ khoai, sắn thật tươi và có độ chín thích hợp. Quy trình tiếp theo là các người thợ sẽ tiến hành lột, gọt vỏ củ khoai lang, sắn, rồi bào thành sợi. Các sợi khoai sau khi bào phải đảm bảo mỏng và dài để quấn lấy nhau. Cái độc đáo của bánh nằm ở chỗ đó.

Tiếp đến, người thợ làm bánh sẽ dùng một chảo con có lòng sâu và một lò than nhỏ, chế dầu dừa vào chảo một ít, khi dầu bắt đầu sôi người ta cho vào chảo dầu chừng một nắm sợi củ mì đã được xắt nhỏ như đã nói. Sau đó, dùng một vá có cán dài, lòng vá sâu tròn và một đôi đũa, lấy đũa vạch sợi mì cho đều trong lòng chảo, rồi dùng lưng vá để đè các cọng mì sát xuống lòng chảo. Dầu làm cho mì chín kết dính vào nhau, sau trở màu vàng là đã chín. Dùng đũa vớt ra ngoài, tiếp tục chế thêm ít dầu nữa rồi chiên cái khác.

Nhờ chảo nhỏ có lòng sâu nên bánh cũng có hình thù như chảo và giống cái rế mà nông dân ta thường dùng lót các nồi niêu nên gọi là bánh rế. Chiên hết số sợi mì đã thành bánh rế xong, thì dùng một chảo khác có đường và ít nước được bắc lên lò lửa.

Đường chảy ra, người ta từ từ lấy từng bánh một nhúng lưng bánh vào chảo đường rồi lấy ra làm cái khác, cho đến khi cả rổ bánh được ngào đường mới thôi.

Nhờ chiên dầu nên bánh rế vừa giòn, vừa béo, vừa thơm, vừa ngọt. Bánh cho ta một hương vị rất đặc biệt. Đó là sự hòa lẫn, quyện chặt của một hỗn hợp những hương vị: cái bùi bùi của tinh bột, cái beo béo của dầu, cái ngon ngọt của đường mật và không thể thiếu độ giòn tan. Bánh rế ngon là bánh rế giòn, không vỡ vụn và đặc biệt không ngọt quá.

Hiện nay, bánh rế Phan Thiết không chỉ có mặt trên các gian hàng đặc sản tại Phan Thiết mà được xuất bán đến nhiều nơi trên cả nước, giúp cho người thưởng thức có thêm những ấn tượng về vùng đất xứ Phan - Bình Thuận.


Xem tiếp


Bánh cuốn Hà Thành món ngon dân dã


(Sẻ Xanh) - Là một trong những món ăn dân dã có tiếng của đất Hà Thành. Bánh cuốn xưa được ăn cùng với mắm cà cuống, ngày nay cùng với biến tấu của thời gian, nước chấm bánh cuốn được bổ sung thêm nhiều gia vị hấp dẫn… Chút ngọt của đường, chút chua của giấm và đôi chút cay cay của ớt… vị thơm của nhân, vị bùi của chả nướng, chả miếng ăn kèm… đã làm tăng thêm sự quyến rũ cho món ngon dân dã này.

Bánh cuốn Thanh Trì nức tiếng Hà Thành từ xưa tới nay, một món ăn dân dã mà vẫn chứa đựng hương vị tinh tế đặc trưng. Xưa bánh cuốn ngon bởi nước mắm cà cuống, ngày nay bánh cuốn ngon bởi sự kỳ công trong pha chế nước chấm, sự kết hợp hài hòa phong phú cùng với những món ăn kèm.

Bánh cuốn nóng, hương vị không bao giờ bị lãng quên
Bánh cuốn ngày xưa đơn thuần như một thức ăn sáng đổi vị của cha ông, Theo thời gian, những biến tấu của bánh cuốn hôm nay đã không chỉ làm bánh cuốn thành một món ăn sáng mà trở thành một món khai vị hấp dẫn, hay một món ăn “chơi chơi” đổi bữa. Bánh cuốn hôm nay có nhiều kiểu bánh khác nhau như: bánh cuốn trứng, chả, bánh cuốn chay, bánh cuốn với ruốc tôm… Sự đa dạng đó đều xuất phát từ nhu cầu thưởng thức của thực khách mà lên.

Nguyên liệu để làm bánh cuốn đều xuất phát từ những thứ đơn giản, dễ kiếm như: bột gạo, thịt nạc, mộc nhĩ, nấm hương, hành khô chao dầu... Nhưng bánh cuốn mỗi nơi một khác, bí quyết để có món bánh cuốn ngon lại nằm ở đôi tay khéo léo, nhanh, dẻo của người tráng bánh. Bánh cuốn được cán đều, mỏng, khi lấy ra cuốn cùng lớp nhân việc đầu tiên phải hết sức nhẹ nhàng, tránh không để cho lớp vỏ bị rách, bánh cuốn xong lớp nhân thịt, mọc nhĩ nấm hương phải được giàn đều... đấy mới là món bánh cuốn ngon thực sự.


Bánh cuốn ngon nhờ vào những đôi bàn tay khéo léo, kết hợp cùng sự tinh tế và tỉ mỉ của người làm
 
Quá trình làm bánh cuốn đòi hỏi sự tinh tế, tỉ mỉ của người làm, nhân bánh sau khi được đảo chín cùng chút gia vị, sẽ được giàn đều một lớp mỏng lên vỏ bánh, rồi nhẹ nhàng cuốn đều tay làm sao cho nhân bánh không đổ dồn vào một góc miếng bánh. Trước khi mang ra cho thực khách, những chiếc bánh cuốn nóng hổi sẽ được tân trang thêm một lớp màu vàng ruộm, thơm thơm của hành khô chao dầu, thật khó thể nào cưỡng nổi.

Bánh cuốn sẽ thực sự ngon và đủ vị khi có được sự kết hợp đúng điệu cùng với một bát nước chấm phù hợp và hấp dẫn. Thế nào là một bát nước chấm hấp dẫn phù hợp? Vẫn dùng cơ bản là nước mắm, nhưng gia vị được thêm gồm có dấm, đường và ớt tươi. Một bát nước chấm hấp dẫn luôn phải đậm đà, đủ độ chua ngọt, thêm chút cay cay của ớt, mà vẫn giữ được màu vàng óng ả của nước mắm, điểm xuyết chút màu đỏ lớt phớt bềnh bồng phía trên.

Có khi nào phố phường tấp nập lại lãng quên, một hương vị dân dã nhưng đầy hấp dẫn của quá khứ. Một món ngon thơm và bùi ngậy… sự tinh tế của ẩm thực, luôn xuất phát từ những thứ đơn giản, đời thường...


Xem tiếp


Gỏi các chích, món ngon khó quên khi đến Phú Quốc


(SeXanh) – Phú Quốc hấp dẫn vì nét hoang sơ, mộc mạc của huyện đảo mới làm du lịch. Điều đó cho phép du khách được tự do lang thang tận hưởng thiên nhiên trong lành ở những khu rừng nguyên sinh, tha hồ vẫy vùng ở những bãi biển dài thưa vắng, có cát trắng mịn, nước biển trong xanh như mắt mèo.
goi ca
  Gỏi cá trích là món ăn mà bạn khó có thể thưởng thức ở nơi nào khác ngoài huyện đảo xinh đẹp này.

Đến Phú Quốc còn có một thú vui hiếm có ở những điểm du lịch biển khác: du khách tha hồ lân la đến các cảng cá mua mực, cua, ghẹ, cá của ngư dân vừa đánh bắt. Người bán sẵn sàng chạy đi đâu đó mượn bếp gas mini, ít nước ngọt và một cái nồi sạch sẽ để luộc ngay cho khách. Rất tươi ngon và rẻ (chỉ bằng nửa giá chợ). Nhưng đi Phú Quốc mà chỉ ăn hải sản hấp, luộc “dã chiến” thì thật là thiếu sót. Vì bạn chưa nếm thử đặc sản gỏi cá trích – món ăn luôn hiện diện trong các quán ăn, nhà hàng ở Phú Quốc với giá khá dễ chịu, trung bình 50.000đ/dĩa 2 người ăn.
Trong sự phong phú về nguồn thực phẩm của biển và sự độc đáo của cách chế biến, từ lâu, gỏi cá trích đã trở thành là món ăn mang đậm hương vị của vùng biển đảo Phú Quốc được nhiều người ưa thích, bởi nó cung cấp rất nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho sức khỏe của con người. Món ăn dân dã này còn được xem là món ăn đặc sản của Phú Quốc, được nhiều thực khách biết đến. Điều này đã góp phần làm phong phú nét đẹp văn hóa ẩm thực biển đảo Phú Quốc.


Cá trích ở Phú Quốc
 

Chế biến gỏi cá trích

Cá trích có rất nhiều ở vùng biển Phú Quốc và ngư dân có thể khai thác quanh năm. Vì thế, việc lựa chọn những con cá mới đánh bắt được còn tươi để làm gỏi là không mấy khó khăn. Đây cũng là lợi thế của biển đảo Phú Quốc và cũng là điều kiện thuận lợi để cho cư dân ở đây nghĩ ra cách chế biến gỏi cá trích.
Cá trích mang về cạo sạch vảy rồi rửa thật sạch, sau đó thái mỏng ra từng miếng một. Kế đến vắt lấy nước cốt chanh, ớt thái mỏng thành sợi, củ hành tây thái nhỏ rồi trộn đều lên cá trích đã thái sẵn. Bánh tráng, rau sống, dừa khô là những thứ không thể thiếu trong món ăn dân dã này. Rau thì luôn có trong các cánh rừng nguyên sinh của đảo, dừa thì được cư dân trồng rất nhiều, còn bánh tráng thì phải là bánh tráng do chính người dân Phú Quốc tự làm lấy vì bánh tráng ở đây có hương vị riêng biệt so với những nơi khác, vừa dày vừa dẻo lại vừa to. Do vậy, khi cuốn với gỏi cá trích, bánh tráng không bị bể và ăn rất ngon miệng. Đây cũng là nét đặc trưng của nghề làm bánh tráng ở Phú Quốc.
Nước chấm gỏi cá trích cũng rất đặc biệt, nó được làm từ ớt, tỏi và đậu phộng rang. Tất cả những thứ này được đâm nhuyễn rồi trộn lại với nhau , pha thêm nước mắm chính hiệu Phú Quốc sẽ tạo ra một hương vị vừa cay nồng, thơm lừng và khó quên khi chấm với gỏi cá trích. Do vậy, dân gian có câu:
“Nước mắm ngon đem dầm con cá trích
Anh có vợ rồi đứng xích cho xa”
Nét đặc biệt của cư dân Phú Quốc là khi ăn gỏi cá trích phải uống chút rượu sim, bởi cá trích có rất nhiều đạm và còn tươi sống, khi ăn gỏi cá dùng chút ít chất men để tốt cho tiêu hóa, đồng thời tạo nên sự hưng phấn, êm ấm bên gia đình sau những ngày ra khơi. Quây quần bên mâm bàn còn là dịp để cho các ngư dân hàn huyên tâm sự, trao đổi kinh nghiệm với nhau về việc đánh bắt hải sản và bàn tính chuyện ra khơi sắp tới.
Sim chín được dùng chế biến rượu
 
Có thể nói, gỏi cá trích và rượu sim đã quyện chặt với nhau trong các bữa ăn gia đình trên đảo Phú Quốc mà khó có món ăn nào sánh được. Hơn nữa, sim thì có rất nhiều trong các cánh rừng của đảo Phú Quốc và cư dân ở đây cũng tự biết cách chế biến những quả sim chín này thành một thứ nước uống có hương vị rất đặc trưng, gần giống với rượu nho.
Con cá trích lớn hơn cá lòng tong một tý, vừa được ngư dân đem lên từ biển, còn tươi rói với vảy mịn trắng bóng. Rau rừng gồm những loại chưa từng nghe tên: Đọt bứa, rau cóc, trâm sắn, bằng lăng, kim cang, trâm kiềng kiềng trâm ba vỏ, trâm dòi… mang đủ vị chua, chát, ngọt, bùi. Nước chấm chua ngọt pha từ mắm Phú Quốc hảo hạng. Tất cả hòa trộn làm nên món “Gỏi cá trích” chỉ có ở Phú Quốc.
Khi mới dọn lên, món gỏi cá trích khiến không ít người ngại đụng đũa. Một dĩa gồm những miếng thịt nạc dọc sương sống của cá trích trộn với nước dấm có nêm muối, đường, hành phi… Một dĩa rau rừng toàn những loại chưa từng nếm qua. Một chén dừa nạo. Một chén nước chấm và một dĩa bánh tráng được nhúng bằng nước cốt dừa, vừa dai, vừa không dính. Nhưng cứ trải bánh tráng ra dĩa, sắp lên đủ loại rau, ít dừa nạo và cuối cùng là miếng cá trích, cuốn lại, chấm nước mắm. Khi nhai, bạn sẽ thực sự ngạc nhiên vì hoàn toàn không thấy mùi tanh mà chỉ thấy mùi thơm của rau rừng, vị béo của dừa và miếng cá thật dòn ngọt. Ăn mãi không no và cũng không thấy chán.
Từ món ăn dân dã của các ngư dân làng chài Phú Quốc, gỏi cá trích đã trở thành món ăn khoái khẩu của nhiều thực khách. Không những thế, gỏi cá trích hiện đang chiếm lĩnh trong thực đơn của các quán ăn, nhà hàng sang trọng ở Phú Quốc. Sự lên ngôi của gỏi cá trích đã góp phần nâng cao nét đẹp vốn có của Phú Quốc trong cái nhìn của du khách. Điều này giúp cho Phú Quốc mở rộng vòng tay đón chào thực khách, bởi gỏi cá trích và rượu sim đi cùng với nước mắm danh tiếng của Phú Quốc sẽ tạo nên một thương hiệu khó quên mỗi khi đến thăm Phú Quốc – một hòn đảo ngọc của đất nước Việt Nam.


Xem tiếp


Chính thức công bố 14 Top đặc sản nổi tiếng Việt Nam


(SeXanh) – Hành trình tìm kiếm Top Việt Nam lần thứ 1 chính thức xác lập và công bố 14 Top đặc sản nổi tiếng Việt Nam căn cứ theo bộ tiêu chí giá trị đặc sản Việt Nam.
Hành trình tìm kiếm Top Việt Nam nhằm sưu tập, giới thiệu rộng rãi những thành tựu hàng đầu mà người Việt Nam đạt được hay được thiên nhiên trao tặng trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc, trên mọi lĩnh vực.
Kể từ khi bắt đầu cuộc hành trình từ năm 2010, sau 2 năm thực hiện, Trung tâm sách Kỷ lục Việt Nam đã nhận được sự quan tâm, hỗ trợ, gửi thông tin đề cử của 32 tỉnh thành (trong số 63 tỉnh, thành phố Việt Nam) về đặc sản tiêu biểu của địa phương… Trung tâm đã chính thức xác lập và công bố 14 Top đặc sản nổi tiếng Việt Nam căn cứ theo bộ tiêu chí giá trị đặc sản Việt Nam, gồm:
1. Top 50 đặc sản trái cây nổi tiếng Việt Nam
2. Top 50 món ăn đặc sản nổi tiếng Việt Nam
3. Top 10 đặc sản bánh quà tặng nổi tiếng Việt Nam
4. Top 10 đặc sản kẹo mứt nổi tiếng Việt Nam

5. Top 10 đặc sản nước chấm và gia vị nổi tiếng Việt Nam
6. Top 10 đặc sản rượu nổi tiếng Việt Nam
7. Top 10 đặc sản nem chả nổi tiếng Việt Nam
8. Top 10 đặc sản trái cây có giá trị kinh tế cao
9. Top 10 đặc sản thiên nhiên nổi tiếng Việt Nam
10. Top 5 đặc sản chè nổi tiếng Việt Nam
11. Top 5 đặc sản cháo nổi tiếng Việt Nam
12. Top 5 đặc sản gỏi nổi tiếng Việt Nam
13. Top 5 chợ đầu mối trái cây lớn nhất
14. Top 5 đặc sản mắm nổi tiếng Việt Nam
Đây là hành trình tìm kiếm và quảng bá đặc sản Việt Nam đầu tiên năm 2012. Hành trình được cập nhật, bổ sung thông tin danh sách đặc sản các vùng miền mỗi năm và công bố định kỳ vào tháng 9 hàng năm.
Với mong muốn góp phần tôn vinh những giá trị, quảng bá hình ảnh Việt Nam thể hiện qua các món ăn ẩm thực, đặc sản từng vùng miền để giới thiệu đến mọi người dân, du khách trong và ngoài nước, Trung tâm sách Kỷ lục Việt Nam và Nhà xuất bản Thông Tấn – Thông tấn xã Việt Nam phối hợp thực hiện bộ sách Niên giám Top Đặc sản Việt Nam 2012 và bộ Bản đồ đặc sản Việt Nam 2012 hướng dẫn đường đến các địa điểm có đặc sản Việt Nam.


Xem tiếp


 

Khách ghé thăm

Flag Counter

Tìm kiếm trên sexanh.com

© 2010. Góp ý bài viết: comment trên trang Sẻ Xanh.com. Góp ý khác gửi mail cho Sẻ Xanh