Lễ hội Hết Chá – Văn hóa tâm linh của người Thái Sơn La
(Sẻ Xanh) - Vùng đất thấp,
cái chậu khổng lồ... là một cách gọi khác của bản Áng, xã Đông Sang (Mộc
Châu) - Nơi đây được thiên nhiên ban tặng sơn thủy hữu tình với những
đồi thông bạt ngàn gió và hồ nước xanh trong, khí hậu trong lành, mát
mẻ.
Bản Áng đã trở thành khu nghỉ mát và du
lịch sinh thái thơ mộng. Mảnh đất nơi đây giàu truyền thống, con người
hiền hòa hiếu khách, với nhiều nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc
Thái. Tháng Ba, vào mùa hoa ban rực sáng núi rừng, người dân bản Áng lại
tưng bừng tổ chức “Lễ hội Hết Chá”.
Huyền thoại
Ngày 26/3, tại rừng thông bản Áng, xã Đông Sang (Mộc Châu) đã diễn ra lễ hội Hết Chá năm 2012. Với nhiều người có lẽ cái tên “Lễ hội Hết Chá” còn khá xa lạ. Chuyện rằng, xưa kia, người Thái rất nghèo, không có tiền mua thuốc chữa bệnh, thường đến nhờ thầy mo. Thầy mo dùng mẹo và nhờ thần linh nên đã chữa được bệnh cho dân làng. Mang ơn thầy mo, nhiều người xin được làm con nuôi của ông. Và rồi, cứ mỗi dịp cuối năm (vào 29, 30 Tết), con cháu lại đến tạ ơn thầy mo, nhưng thời điểm đó đang bận rộn cho tết nên thầy mo ấn định lễ tạ ơn sẽ tổ chức vào tháng 3 hàng năm... Lễ hội Hết Chá từ đó mà thành. Lễ hội Hết Chá, là hình thức sinh hoạt văn hóa tâm linh sâu sắc, là lễ hội đoàn kết cộng đồng, cùng giúp nhau vượt qua những khó khăn trong cuộc sống.
Huyền thoại
Ngày 26/3, tại rừng thông bản Áng, xã Đông Sang (Mộc Châu) đã diễn ra lễ hội Hết Chá năm 2012. Với nhiều người có lẽ cái tên “Lễ hội Hết Chá” còn khá xa lạ. Chuyện rằng, xưa kia, người Thái rất nghèo, không có tiền mua thuốc chữa bệnh, thường đến nhờ thầy mo. Thầy mo dùng mẹo và nhờ thần linh nên đã chữa được bệnh cho dân làng. Mang ơn thầy mo, nhiều người xin được làm con nuôi của ông. Và rồi, cứ mỗi dịp cuối năm (vào 29, 30 Tết), con cháu lại đến tạ ơn thầy mo, nhưng thời điểm đó đang bận rộn cho tết nên thầy mo ấn định lễ tạ ơn sẽ tổ chức vào tháng 3 hàng năm... Lễ hội Hết Chá từ đó mà thành. Lễ hội Hết Chá, là hình thức sinh hoạt văn hóa tâm linh sâu sắc, là lễ hội đoàn kết cộng đồng, cùng giúp nhau vượt qua những khó khăn trong cuộc sống.
Cũng là dịp để người dân tạ ơn đất trời, tạ ơn đấng sinh thành, giáo dưỡng, cầu chúc cho vạn vật hòa hợp, sinh sôi nảy nở, cuộc sống yên vui, mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt bội thu, mọi người ấm no hành phúc. Lễ hội còn thể hiện ý thức gắn kết cộng đồng dân tộc Thái, cùng nhau bước vào mùa vụ mới. Cũng từ Lễ hội Hết Chá, đã có rất nhiều đôi trai gái bén duyên, rồi nên nghĩa vợ chồng.
Nét đẹp Lễ hội
Sau lễ lấy hoa, dâng hoa sẽ diễn ra lễ hội, gồm 2 phần: lễ và hội. Phần lễ là dịp để người con nuôi bày tỏ lòng thành kính với thầy mo đã chữa bệnh cho mình, mang tính nhân văn sâu sắc. Thông qua phần lễ với những tích xưa được kể và dựng lại do chính những người dân biểu diễn, người tham dự lễ hội sẽ được truyền dạy kinh nghiệm sản xuất cũng như nghe những lời răn dạy để mọi người sống với nhau tốt hơn. Điểm nổi bật của những tích trò là tính hài hước, hóm hỉnh theo lối gái giả trai, trai giả gái, làm cho người xem cười thỏa thích.
Phần hội diễn ra những trò diễn dân gian vui nhộn, dạy con cháu khai hoang ruộng, tập cho trâu cày, khơi dậy nền văn minh lúa nước của đồng bào dân tộc. Đan xen một số tiết mục kịch câm dí dỏm, vui nhộn phê phán những thói hư tật xấu, khích lệ những cái hay, cái đẹp trong cuộc sống thường nhật. Bên cạnh đó, là những điệu xòe uyển chuyển, nhịp nhàng, duyên dáng quanh cây nêu hòa cùng tiếng trống, chiêng rộn rã và âm thanh chầm bổng của đội nhạc như đang mời gọi. Điệu xòe trong Lễ hội Hết Chá được gọi là “Xòe Chá” gồm 6 mục chủ yếu, mỗi mục gắn với một sự việc, được minh họa bằng kịch câm. Các cụ ngày xưa soạn thành thơ, như ca ngợi tình yêu trai gái, vợ chồng, trong mục có tên “rủ nhau đi hái măng rừng” là:
Thanh niên trai gái làng ơi
Lúc lâm mệt nhọc nghỉ ngơi chút nào
Phát xong nương dẫy ta mừng
Cùng nhau đi hái măng rừng để ăn
Em cầm dao thuổng giúp anh
Anh đào măng được anh giành cho em
Anh ơi cố đào cho nhanh
Được măng đầy bế em anh cùng về
Không thì cha đợi, mẹ mong.
Nếu anh còn có tấm lòng bên em
Hay trong mục “bảo vệ hoa mầu-làng xóm”, minh họa bằng những câu thơ:
Ngày đêm canh gác bản làng
Bảo vệ nương ruộng xóm làng yên vui
Không cho thú phá giặc xâm
Người đeo dao kiếm, người cầm cung tên
Thú nào phá hoại ruộng ta
Mọi người mõ chống đuổi ra khỏi làng
Tuần tra canh gác bản mường
Giặc xâm cướp đến cung gươm sẵn sàng
Được mùa bản làng vui cười
Trẻ, già, trai, gái, mọi người múa ca.
Mọi hoạt động trong Lễ hội xung quanh một cây nêu, khơi dậy cuộc sống bình dị với thiên nhiên hoang dã được thể hiện trên cây nêu, với hoa ban, hoa mạ, hình con thú, con chim, ve sầu, ong bướm, chống chiêng… đủ mầu sắc treo trên cây nêu, tượng chưng cho sự sống, mùa xuân. Gốc cây nêu đặt những chum rượu cần để mời khách. Trong phần hội còn diễn ra những hoạt động vui chơi giải trí vui nhộn ở nhiều khu vực, thi: xòe dân tộc Thái, món ăn dân tộc, đi cầu kiều, đi cà kheo…
Lễ hội Hết Chá - một hình thức sinh hoạt văn hóa tâm linh, gắn kết cộng đồng làng bản là nét rất riêng trong văn hóa của người Thái Sơn La.
Xem tiếp
Đặc sắc lễ hội tuyết tại xứ sở hoa anh đào
(Sẻ Xanh) - Cứ đầu tháng Hai
hàng năm, tại thành phố lớn nhất đảo Hokkaido xinh đẹp này, những tảng
băng tuyết lạnh lẽo và nguyên sơ được các nhà điêu khắc nhào nặn, gọt
đẽo cho ra các tác phẩm đẹp, ngộ nghĩnh với rất nhiều hình thù kỳ lạ,
làm ngạc nhiên hàng triệu khách du lịch.
Năm 2012, lễ hội đã mang tới cho du khách cơ hội được chiêm ngưỡng các bản sao hoàn hảo từ băng và tuyết của những công trình kiến trúc nổi tiếng thế giới.
Trong số đó, đáng chú ý nhất là là công trình Taj Mahal của Ấn Độ, pháo đài Sturega của Nhật Bản, bảo tàng quốc gia Đài Loan.
Còn đối với các du khách nhí, lễ hội cũng là một kỷ niệm khó quên khi các em như lạc vào một thế giới các nhân vật hoạt hình quen thuộc và nổi tiếng thế giới.
Đầu tháng Hai là khoảng thời gian lạnh giá nhất tại Nhật, ngay những vùng ấm áp nhất ở phía Nam như Kagishima và Miyazaki tuyết cũng rơi rất dày. Tuy nhiên, lễ hội tuyết vẫn là một điểm đến hấp dẫn của hàng triệu du khách, họ trầm trồ và chiêm ngưỡng các tác phẩm nghệ thuật đặc sắc và tinh tế, quên đi cái lạnh tê tái đang bao phủ không gian.
Lễ hội được bắt đầu từ năm 1950, khi các học sinh cấp III tại Sapporo tạo ra sáu bức tượng bằng tuyết và trưng bày tại công viên Odori của thành phố này. Thật ngạc nhiên khi một lễ hội lớn như thế lại có một nguồn gốc rất khiêm tốn, và để bây giờ "Snow Festival" đã thực sự là một khái niệm quen thuộc và trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa và tinh thần của người dân tại Sapporo, xứ sở hoa anh đào
Xem tiếp
Bài mới hơn